2010 / Ponderabilia: Trzy oblicza designu

to cykl wystaw, których celem było przybliżenie szerokiej publiczności osiągnięć najnowszego projektowania i chęć pokazania designu jako części sztuki współczesnej.

Kuratorka: Agnieszka Gryska
Projekty wystaw: Ryszard Rychlicki (Studio h3ar)
Koordynacja: Monika Sadowska, Lechosław Olszewski, Damian Bieniek
Współpraca: Marek Krajewski
Dofinansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Partner projektu: Galeria Plakatu i Designu Muzeum Narodowego w Poznaniu

res momentariae

Tytuł cyklu wystaw Ponderabilia (od łac. ponderabilis – dający się zmierzyć, zważyć) odnosił się do wyjątkowego sposobu, w jaki postrzegamy sztuki stosowane wśród pozostałych sztuk plastycznych. Pierwsza wystawa Res Momentariae (od łac. res – rzecz, przedmiot oraz momentum – chwila, moment) dotyczyła relacji pomiędzy funkcją a estetyką, designem a sztuką i prezentowała przedmioty, które nawiązywały do zawartej w tytule codziennej trywialności. Przedmioty jednorazowego użycia najczęściej bowiem pełnią funkcję chwilowych zamienników, zastępując trwałe narzędzia, naczynia czy ubrania, w sytuacjach, w których użycie właściwych rzeczy nie jest możliwe, jest utrudnione lub spowodowałoby uszkodzenie. W naturę krótkiej egzystencji jednorazowych kubków, talerzy czy worków wpisana jest destrukcja, więc można by je uznać za klasę niższą, przedmioty substytuty, których strona estetyczna nie powinna odgrywać zasadniczej roli. Jak jednak udowadniają chociażby projekty firmy Pandora jednorazowa zastawa może zachwycić fantazyjną estetyką, z kolei projekty ceramiki firm Qubus czy Essey czerpią źródło inspiracji z naczyń z tworzyw sztucznych i papieru, a tłoczone w drewnie jednorazowe sztućce Seletti naśladują formy XIX-wiecznej zastawy. Wystawa gromadziła więc obok rzeczy jednokrotnego użytku, również przedmioty pomysłowo nawiązujące do estetyki nietrwałości. Pochodziły one zarówno z kolekcji muzealnych (m.in. Ergonomi Design Gruppen), zostały zaprojektowane przez młodych polskich designerów (m.in. Wzorowo, Łukasz Wysoczyński, UEG, OYO), studia projektowe (Modus Design, Marian Schoettle), jak i były firmowane przez renomowane, zagraniczne marki (m.in. Wasara, Sagaform, Urban Outfitters).

instrumenta

Wystawa Instrumenta (łac. narzędzia) była drugą odsłoną projektu, na której zaprezentowano przedmioty zauważone przez nas przede wszystkim ze względu na ich funkcjonalność. Podział funkcjonalny, w odróżnieniu do technologicznego i formalnego przedmiotów, nie zmienił się w zasadzie od wieków. Narzędzia wciąż pomagają nam w pracy w ogrodzie i na roli, umożliwiają przygotowanie i spożywanie posiłków, pozwalają budować, ułatwiają szycie i są niezbędne w zakładzie fryzjerskim. Ich prezentację uzupełnią nowe, specjalistyczne przyrządy powołane do życia w związku z rozwojem nowoczesnego społeczeństwa i jego potrzeb. Wiele z nich na co dzień jest niedostępnych naszym oczom, bowiem są używane w wąskich specjalizacjach medycyny, zaawansowanych badaniach naukowych czy działają na zasadzie protez uzupełniając ludzkie ciało. Jednak właśnie tam, gdzie ich forma w sposób ekstremalny musi być podporządkowana specjalistycznemu zastosowaniu, wydają się najbardziej interesujące. Obiektom autorstwa światowej sławy projektantów i renomowanych marek (Alessandro Mendini, Philippe Starck, Ergonomi Design Grupen, Atypyk), towarzyszyły projekty młodych designerów (grupy Malafor i Cima Designers, Heinrich Marii Brüggemann, Bartosza Muchy) oraz estetycznie dopracowane przedmioty produkowane seryjnie na dużą skalę (np. narzędzia firm Fiskars, Radius i Braun).

Curiosa

Curiosa (łac. curiosum – rzecz ciekawa, ekscentryczna, dziwna) były ostatnią odsłoną projektu i miały charakter podsumowania, koncentrując się na zagadnieniach istoty przedmiotu użytkowego, a więc ciągłym napięciu pomiędzy jego funkcjonalnością i estetyką. Wystawa wpisywała się w historię dawnych gabinetów osobliwości, w których gromadzono nie tylko cenne zabytki, ale także niezwykłe okazy tworów fauny, flory i przyrody nieożywionej, szukając naukowego wyjaśnienia procesów rządzących naturą, przy jednoczesnej fascynacji jej anomaliami. W podobny sposób wybór eksponatów prezentowanych na wystawie podporządkowany został jednocześnie racjonalnej refleksji nad naturą używanych przez nas rzeczy, jak i instynktownej tęsknocie za niezwykłością, fascynacji tym co ekstrawaganckie i niecodzienne. Stąd obok przedmiotów o wysublimowanych, kapryśnych formach, znalazły się także projekty-żarty i prace artystów będące wyrazem ich refleksji nad różnymi aspektami procesu tworzenia przedmiotów użytkowych. Obiektom autorstwa światowej sławy projektantów i renomowanych marek (jak członkowie grupy Memphis: min. Stefano Giovannoni, Ettore Sottsass, Matteo Thun czy Karim Rashid oraz grupa Atypyk) towarzyszyły prace młodych designerów z Polski (m.in. Limo Design, Karina Marusińska) i z zagranicy (np. grupy: Qubus oraz Vij5).